«وقتی باد آروم آروم ..»‌

«و جامه دانی سنگین
در آستانه در
و سوقات ِسبزینگی ، و سعادت ، و دلتنگی ، و آن سوال سُربی ِ ساده
و جامه دانی سنگین
در آستانه درگاه

که ثقل سفر گاهی
از هر اقامتی گویاتر ..»


باران ، باران ، باران و این پنجره که انگار همیشه مبدا و مقصد این دیار است . خانه ایفلی که همیشه خانه است ، و مکثی پیش از راهی شدن . راهی ام باز . و این سفر ، این سفر که باید با جوهر اعجاز بنویسمش . توی زندگی یک لحظه هایی هست که می دانی راهی را باید بروی . که اعجازی در کار است و راهی را باید رفت و باید به قول آن آواز قدیمی «پارو نزد »‌و باید همراه راه شد . این سفر پر بود از راه ، از شعر ، از شگفتی ، از پرکاری ، از زیبایی ، از همدلی و همزبانی و هم آوازی . باید اینهمه راه می آمدم ، باید ، باید .
و مثل همه پروازهای دوسره ، این سفر هم بلیط برگشتی دارد که نشسته اینجا کنار دستم . و این پاییز ، مثل همه پاییزها دارد هی می بارد ، و این پنجره هنوز هم به حیاط پر درختی باز می شود که غرق شده در بوی خنکای باران .

هی نگاه می کنم به یادداشتهای پراکنده .. ‌ششم اکتبر ، «همین نسیم ِ بوی باران زده ، همین سنگفرش ِ پر از آوازِ قدم ، همین ضرباهنگ ِ خوب ِ بی وزن . همین پاییزِ یک جور دیگر .»‌ ، یازده اکتبر ، «همین آن ِ آرام ِ خوب ِ چه انگار آشنا -و ماه و میدانچه -و برگْ باران ِ کوچه بن بست - پر از نهیب ِ مبادا» ، و آنهمه ماه و میدانچه ، و آنهمه برگریزان . آنهمه سبکباری ، آنهمه کار کردن ، آنهمه آواز . این پاییز یکجور دیگر را هی می خواهم متوقف کنم ، هی می خواهم اکتبر اینطور عجول نباشد . هی می دانم که کلمه باید کم بیاید . که نباید نوشت . نباید . انگار که چیزی از وزنش کم می شود اگر به شعر در آید.

و امروز که پیش از راه افتادن نشستم کنار میدان لستر یک دم ، و گفتم هیچ دوربینی نمی تواند این کبوترهای دانه چین را ، این پسری را که نشسته تنها روی نیمکتی با یک دسته گل و هی موبایلش را چک می کند به انتظار ، این دختربچه مو قرمزی را که می دود دنبال کبوترهایی که انگار نه انگار آدمیزاد دارد بالای سرشان راه می رود تند تند ، هیچ دوربینی نمی تواند اینها را بگوید ، هیچ عکسی ، هیچ لنزی ، که باید باشی تا بوی غبار برگهای خشک را ، که صدای همهمه مردم را ، که پوسترهای جشنواره فیلم را ، که آواز نوازنده ای صد متر آن طرف تر را حتی . بعضی چیزها را نمی شود عکس گرفت . و من مانده ام و آلبومی سنگین از عکسهایی که هرگز نمی توانند گرفته شوند .

توی مسیر لندن به آکسفرد همه آوازها توی سرم می چرخد ، پیرمرد دوست داشتنی هی می خواند «وقتی باد آروم آروم» و هی بغض می آید و یاد آنهمه که خواندیم و خندیدیم . و هی لئونارد کوهن می آید و هی می خواند «این رسم خداحافظی نیست» و هی نامجو همش دلش می گیرد و هی یکی آن وسط فریاد می کشد «أَلْهَاكُمُ التَّكَاثُرُ..» .. چه همه روی سنگفرشهای سوهو راه رفتیم ، چه بلند وسط میدان لستر «سراومد زمستون» خواندیم ، چه همه گفتنها و شنیدنها و راه رفتنها .

توی مسیر ، هی یادم می افتاد به یکی از نوشته های بی تا ، و آن مریض زمان انترنی ش توی بخش روان که هی می خواند «زندگی هنوز خوشگلیاشو داره» و هی هایده توی سرم می خواند زندگی هنوز خوشگلیاشو داره .. نمی دانم چرا . شاید تا یادم بیاید که زندگی هنوز خوشگلیاشو داره ، که این سفر حکابت همین راز ساده بود که رفته بود از یادم انگار . یک چیزهای شگفت انگیزی هست توی زندگی ، از آن آنات بی تعریف . از جنس چیزهایی که زندگی ت را برای همیشه عوض می کند ، حتی اگر هیچکس نداند . خودت می دانی که حکایت بلیط و طیاره و تاریخها نیست این حال. حکایت چیزهای ساده ست ، چیزهای خیلی خیلی ساده ، از جنس راه رفتن زیر نور چراغهای میدان راسل ، از جنس نیمه شب نشستن در جوار ماه و میدانچه ،‌ از جنس راه رفتنهایی که خستگی ناپذیرند ، از جنس همین بارانهای بی وقت ، از جنس یک استکان چای خوش عطر ، یک وجب بوی رودخانه که باد پرت کند توی صورتت ، کار کردن های تا دیروقت شب ، سیصدبار یک آهنگ را از اول تا آخر گوش دادن .

و شبهایی از این دست .. اینکه هی می دانی که دارد وقتش می رسد که بارت را ببندی ، اینکه بی هیچ دلیل و مقدمه ای میان این گفتنها از ایرن فیشر نازنین حرف بزنی و چند دقیقه بعد ایمیلی بیاید و بگوید که ایرن فیشر هم رفت ، و و بعد از مرگ خوب و مرگ بد بگویی و یادت بیفتد به حمیده و بخش انکولوژی و همه چیزهایی که ساده نیست حرف زدن ازشان ، اما با این حال تو هی بگویی و هی نفهمی که داری میدان راسل و برج شماره دو ال اس ای و کوچه قنات و میدانچه مکلنبرگ را پشت سرت می گذاری و راهی می شوی و هی بدانی که چه ماهرانه داری می خندی و انگار نه انگار که حبابی را توی دستت گرفته ای و داری راه می روی ، که اگر بشکند.. بعد باید خانه ایفلی باشد و بارانی بی امان و این پنجره تا برگردی و اجازه بدهی بشکند . وخواننده بی نام دوست داشتنی هی بخواند «وقتی باد آروم آروم..» و تو هی خواهش کنی که نخواند و او هی بخواند و تو تکیه بدهی به لبه این پنجره و باران را نفس بکشی و یادت بیاید که خوشبختی یعنی اینکه توی زندگی بشود آدمی مثل ایرن فیشر را شناخت ، یا بشود گذر ساعتها را نفهمید گاهی ، بشود اینهمه راه آمد لندن و فهمید که چه چیزهایی مهم است و چه چیزهایی اصل ، بشود آرام بود و سبکبار ، بشود هم آواز شد با آوازی ساده ، بشود از قاب پنجره ای بوی باران و نیمه شب ایفلی را نفس کشید ، بشود راه رفت در امتداد آرزوها ، بشود از ته دل خندید به آواز خواندن پیرمردی دوست داشتنی ، بشود بعدتر بغض کرد به آواز خواندن همان پیرمرد دوست داشتنی از بس که یک چیزی را جا گذاشته ای پشت سر و بشود اشک و خنده را آمیخت به هم ، بشود دلتنگ شد به وقت خداحافظی با لندن ، بشود دانست دست کم که این شب بارانی چرا دارد اینطور می بارد .

بعد از اینجا زنگ می زنی به مایک ، و میان حرف زدن بغض می آید ، تسلیت گفتن همیشه سخت است ، و سخت تر وقتی به زبان فرنگی باشد ، و سخت تر وقتی برای از دست دادن زنی باشد که زندگی اش کتابی شد که تو را سه شب پشت سر هم یک نفس بیدار نگه داشت . کتاب را که به من می داد به شوخی گفته بود «ایرن هم کوچی بود، باید برات جالب باشه » . کوچی ش را فارسی گفت . امشب یاد بزرگداشت ایرن افتادم ،‌ دو سال پیش ، بوستون . گفتم «ایرن زندگی اینهمه آدم -حتی من غریبه - را به قول خود فرنگی ها «تاچ» کرد» . خانمش گفت خوشحال است که ایرن فقط دو روز آخر بدحال بوده ، که عزیزانش دورش بودند ، و من باز یادم افتاد که اینها چقدر قشنگ سوگواری می کنند ، خداحافظی می کنند ، هی خاطره می گویند از آن آدم ، از چیزهایی که دوست داشت ، از جوری که بود ، و اینها آدم را آرام می کند . هی گفت .. گفتم «ایرن خوشبخت بود نه بخاطر اونهمه مدال و علم ، بلکه بخاطر شماها» و پیرمرد ساکت شد، از آن سکوتهای بغض آلود. هردو می دانیم که ایرن عمری طولانی داشت ، طولانی تر از آنکه خواسته باشد خودش ، و می دانیم که همه آماده خداحافظی بودند این سالها . اما یک لحظه هایی هست توی زندگی که دانستن منطقی چیزها مهم نیست و از درد آدم کم نمی کند ،‌مثل لحظه ای که مردی میانسال مادرش را از دست می دهد و ناگهان پسرکی می شود دلتنگ . مثل الان که دانستن منطقی چیزها این رفتن را آسان نمی کند و این را فقط خودم می دانم که وقتی سوار اتوبوس شدم امشب ، می دانستم چیزی برای همیشه عوض شده در من . پای تلفن با مایک یادم افتاد به روزهای بعد از رفتن مامانی ، زن و شوهر آمدند خانه ام و مرا واداشتند از مامانی حرف بزنم . لال شده بودم آن روزها ، انگار یک حقی را از من دزدیده بودند و من پرت شده بودم به دورترین نقطه دنیا . واقع شده بودم در زمان و مکان اشتباه ، نمی توانستم ، هی باز حرف زدند ، تا آخر توانستم یک چیزهایی بگویم . هی می پرسید هی من جواب می دادم ، از چیزهای ساده ، از جزئیات . یکمرتبه دیدم چه شادیها ، چه زیبایی ها ، چه خوبی ها بوده توی زندگی مامانی و توی زندگی من بخاطر مامانی ، آن روزها من فقط داشتم به روزهای آی سی یو فکر می کردم ، به آنهمه سختی که کشیده بود مامانی . می دانست چکار دارد می کند پیرمرد . بعدها فهمیدم چه می دانستند حالم را، چه سخاوتمندانه نزدیکانم شده اند ، فهمیدم که خوشبختی یعنی آدمهایی توی زندگی ت باشند که بفهمند چه مرگت است ، که زندگی کردن را ، دوستی را ، انسانیت را ، خنده را و گریه را بلد باشند . که بلد باشند صبر کنند حالت را طی کنی و بدانی که همان دور و برها هستند و می مانند ، به جای آنکه بهت بگویند چه حالی باید داشته باشی . همه اینها یادم آمد امشب .

حالا هی می بارد آسمان آکسفرد و صدای کوهن و پیرمرد ناشناس می آمیزد در هم و من دلم می خواهد می توانستم مثل نامجو از آن فریادها بزنم تا این حباب به کل برود از پیش چشمم کنار ، و نمی رود ، و می شکند ، و من می دانم چه مرگم است . بعضی حالها از ته دل هم شاد و هم غمگینت می کنند . و اینطوریهاست قصه زندگی .


و من راهی ام.

۲۳ اکتبر ۲۰۰۹
آکسفرد